अनुक्रमणिका show

महिला व बाल कल्याण विभाग योजना व कायदे

महिला व बालकांच्या सक्षमिकरणाकरीता केंद्रशासनाच्या धर्तीवर महाराष्ट्र राज्यात सामान्यप्रशासन विभागाच्या दि. २४.६.१९९३ च्या निर्णयाने “ महिला व बाल कल्याण ” हा स्वतंत्र विभाग निर्माण करण्यात आला आहे.

मुख्य उद्दिष्टे

महिला व बालकांच्या सर्वांगिण विकासासाठी वैयक्तिक व सामुहिक लाभाच्या योजना तयार करुन त्यांचा विकास साधणे.
केंद्र शासनाच्या महिला व बाल विकास मंत्रालयाव्दारे निर्देशित केलेली एकात्मिक बाल विकास सेवा योजना (ICDS) राज्यात प्रभाविपणे राबविणे.
स्त्री-पुरुष समानता, स्त्री-भेदभाव नष्ट करणे, लिंग समभाव ही मुल्ये राज्यातील सर्व विभागांच्या नियोजनात योजनांमध्ये प्रतिबिंबीत होण्यासाठी जेंडर बजेटींगचा समावेश करणे.
शून्य ते ६ वयोगटातील मुलांचा पोषण व आरोग्य विषयक दर्जा सुधारणे.
मुलांच्या योग्य मानसिक, शारिरीक व सामाजिक विकासाचा पाया घालणे.
बाल मृत्युचे, बाल रोगांचे, कुपाषणाचे आणि मध्येच शाळा सोडण्याचे प्रमाणे कमी करणे.
बाल विकासास चालना मिळावी म्हणून विविध विभागामध्ये धोरण व अंमलबजावणी याबाबत परिणामकारक समन्वय साधणे.
योग्य अशा पोषण व आरोग्य शिक्षणाव्दारे बालकांचे सर्व सामान्य आरोग्य व त्यांच्या पोषण विषयी गरजांकडे लक्ष पुरविण्याविषयीची मातांची क्षमता वाढविणे.
गर्भवती स्त्रिया व स्तनदा माता यांना पुरक पोषण आहार, लसीकरण, आरोग्य तपासणी, संदर्भ सेवा, अनौपचारीक पूर्व शालेय शिक्षण आणि आरोग्य व सकस आहार याविषयी शिक्षण इ. विविध सेवा देणे.
केंद्र शासनाच्या एकात्मीक बाल विकास सेवा योजनेची(ICPS) प्रभाविपणे अंमलबजावणी करणे.

योजना/अभियान

डवाकरा योजना-१९८२
न्यू मॉडेल चर्खा योजना-१९८७
नोरडा प्रशिक्षण योजना-१९८९
महिला सामख्या योजना-१९९३
राष्ट्रीय महिला कोश योजना-१९९३
राष्ट्रीय मातृत्व लाभ योजना-१९९४
इंदिरा महिला योजना-१९९५
ग्रामीण महिला विकास योजना-१९९६
राजराजेश्वरी विमा योजना-१९९७
आरोग्य सखी योजना-१९९७
बालसंगोपन योजना
मनोधेर्य योजना
निर्भया फंड
सुकन्या समृद्धी योजना
स्वयं सहायता गट (बचत गट)
राजीव गांधी किशोरी सबलीकरण योजना
जननी सुरक्षा अभियान/योजना
सर्व शिक्षा अभियान
मुलगी वाचवा मुलगी शिकवा (बेटी बचाव बेटी पढाव )
सावित्रीबाई फुले शिष्यवृत्ती योजना
वैयक्तिक शौचालय अनुदान
महिला किसान सशक्तीकरण परियोजना
राजमाता जिजाऊ आरोग्य अभियान
पंचायत महिला शक्ती अभियान
आंतरजातीय विवाह योजना

बाल विकास क्षेत्रात काम करणार्या विविध समित्या-रचना व कार्ये

राज्य सल्लागार मंडळ
जिल्हा सल्लागार मंडळ
बाल कल्याण संमिती
बाल न्याय मंडळ
महिला तक्रार निवारण समिती
महिला आयोग(राष्ट्रीय व महाराष्ट्र)

कायदे:

सतीबंदी कायदा-१८२९
विधवा पुनर्विवाह कायदा-१८५६
धर्मांतरीत व्यक्ती विवाह विच्छेद कायदा-१८५६
भारतीय घटस्फोट कायदा-१८६९
मानवी हक्क संरक्षण कायदा-१९९३
आनंदी विवाह कायदा-१९०९
मुस्लिम स्त्री घटस्फोट हक्क संरक्षण कायदा-१९८६
विशेष विवाह-१९५४
हिंदू दत्तक व निर्वाह कायदा-१९५६
विवाहित स्त्रियांचा संपत्तीचा कायदा-१९५९
अनैतिक देह व्यापार प्रतिबंधक कायदा-१९५६
वैद्यकीय गर्भपात कायदा-१९२९
हुंडाप्रतिबंधक कायदा-१९२९
बालविवाह निर्बंध कायदा-१९२९
कौटुंबिक हिंसाचार प्रतिबंधक कायदा-२००५
महाराष्ट्र देवदासी प्रतिबंधक व निर्मूलन कायदा-२००५
मातृत्व लाभासंबंधीचा कायदा-१९६१
समान वेतन कायदा-१९७६
कुटुंब न्यायालय कायदा-१९८४
राष्ट्रीय महिला आयोग कायदा-१९९०
माहिती अधिकार कायदा-२००५
बालन्याय कायदा-२०००
भिक्षा प्रतिबंधक कायदा-१९५९
अनाथालय व धर्मादाय कायदा-1960
हिंदू विवाह कायदा-१९५५
प्रसूती सुधारणा कायदा-१९६१
वेश्या वृत्ती निवारण कायदा-१९८६
हुंडा निषेध कायदा -१९८६

भारतीय दंड संहिता कलम

कलम १२५
कलम २९२ ते २९४
कलम ३५४
कलम कलम ३७३ व ३७५

इतर मुद्दे

महाराष्ट्र राज्याचे महिला धोरण:- १९९४, २००१ आणि २०१४ उद्दिष्टे
महिला सक्षमीकरण
बालकहक्कांचा जाहीरनामा २० नोव्हेंबर १९५९
चाईल्ड लाईन १०८९
महिला आर्थिक विकास महामंडळ १९७५
महाराष्ट्र राज्य महिला आयोग १९९३
राष्ट्रीय महिला आयोग

समस्या व उपाययोजना

महिला/बाल सुरक्षितता
महिला व बाल तस्करी
बालगुन्हेगारी
बालकामगार
कुमारी माता
लव्ह जिहाद
देहव्यापार
बलात्कार
दिव्यांग
वाढती व्यसनाधिनता(सोशल मिडीया व इतर व्यसने)
मंदिर प्रवेश